Een treinabonnement, een bestelling bij een webwinkel, een foto laten afdrukken, een enquête, een eenvoudige vraag bij mijn verzekering. Bedrijven en instanties hebben een enorme informatiehonger en beginnen te dreinen als een peuter die geen lolly mag als je dat niet wil geven. Om een of andere reden is een favoriete smaak informatie bij instanties en bedrijven geslacht.

Het begon bij mijn zorgverzekeraar. Ik wilde vanmorgen eenvoudige vraag stellen, of een bepaald iets in het pakket van mijn aanvullende verzekering zit, en deed dat via het web-formulier. Om een vraag te kunnen stellen moest ik mijn voorletters, achternaam en e-mailadres invullen. Tot zover kan ik er nog wel in mee. De keus om voorletters te vragen in plaats van een voornaam kan ik nog toeschrijven aan keuzes in huisstijl. Vervolgens moet ik ook mijn huisadres en geboortedatum opgeven. Volgens het handige kalendertje in het formulier weet ik inmiddels dat ik ben geboren op een maandag.

De uitleg van de webcare-afdeling: “We hebben voor vrijwel alle vragen persoonlijke gegevens nodig.” Ze zouden me ook gewoon de optie kunnen geven om zelf aan te vinken welke verzekering ik van ze heb en dat soort informatie facultatief te markeren in het formulier.

Het is me een ergernis: al dat vragen om informatie die niet noodzakelijk is. In het voorbeeld hierboven kan ik er nog wel een verklaring voor bedenken, met mijn gegevens kan mijn verzekeraar mijn exacte polisvoorwaarden erbij pakken. Echter is in veel gevallen de gevraagde informatie helemaal niet noodzakelijk voor het verlenen van een dienst of het leveren van een product.

Vooral de vurige wens van bedrijven en instanties om nauwkeurig te weten hoe mijn primaire geslachtskenmerken eruitzien. Je kan er niet omheen: bij iedere online bestelling die ik doe moet ik aangeven of ik man of vrouw ben. Als allereerste vraag in een bestelformulier, nog voor je je naam kan invullen vragen ze vaak naar de inhoud van je onderbroek. Het is blijkbaar de meest essentiële informatie die je kan geven, ook als je een setje schilderijplakhaakjes wil bestellen.

De bedrijven waar er al iets meer is nagedacht vragen niet naar geslacht maar vragen om de gewenste aanhef. Het is een eenvoudige, kleine verandering in formulering van dezelfde vraag en komt al heel wat vriendelijker over. Vergelijk het zelf:

Maar het eerste formulier dat er een derde, genderneutrale optie aan toevoegt moet ik nog tegenkomen. Wat dacht je van deze informele mogelijkheid?

Ik vind het prima als bedrijven en instanties me aanschrijven met ‘Beste Daniëlle’ en me tutoyeren. Net zoals je-en-jij-bedrijf Ikea doet (behalve op de kassabon, die is nog steeds uw garantiebewijs). De nieuwsbrieven beginnen steevast op zijn Zweeds met: “Hej, Daniëlle,” Een neutrale aanhef en met voornaam. Wel ironisch dat het aanmeldformulier van Ikea Family nadrukkelijk om een binair geslacht vraagt.

Het kan ook uitgebreider dan 3 opties. Bij het wijzigen van mijn naam en gendermarker in de gegevens van de ING bank keek ik mee met de bankmedewerker toen ze mijn gegevens bewerkte. De software die mijn bank gebruikt is nog voorzien van opties voor in onbruik geraakte titulatuur en gaf een enorme lijst met aanschrijfopties voor opleidingen en adelstand. Maar nog steeds die prangende vraag naar mijn geslacht.

Ander voorbeeld: een poosje geleden kreeg ik van de NS het verzoek om een enquête in te vullen, de Monitor reisinformatie. Ik ben veelvuldig treinreiziger en met het beantwoorden van wat vragen zou ik zomaar mijn reiservaring kunnen verbeteren. Op een gegeven moment kom ik deze tegen:

Of ik man of vrouw ben. Een verplichte vraag. Ik mocht ‘m niet overslaan. Ik kreeg ook geen neutrale optie of een ‘dat wil ik niet zeggen’ mogelijkheid.

Hoop vragen over hoe ik de informatie bij mijn laatste reis heb ervaren. Maar ook de geijkte enquête vragen over mij als persoon. Blijkbaar vragen ze bij de spoorwegen af of ze voor mannen en vrouwen apart reisinformatie moeten geven. Mijn docent Statistiek & Onderzoek had een mening over vragen in je enquêtes die niet bijdragen aan zinvolle of relevante onderzoeksresultaten. Die mening kwam altijd neer op een rode streep en een punt aftrek.

Wat Bol, Ikea, IxxI, de NS en weet ik veel wie nu precies willen met de wetenschap van mijn primaire geslachtskenmerken? Het is mij een raadsel. Om de juiste aanhef te kunnen gebruiken. Vind ik een slecht argument, want persoonlijk is een geautomatiseerd verstuurde e-mail of brief niet. Die computer mag dan binair denken, het interesseert hem niet welke van de opties hij voor mijn naam plakt. Zouden ze op basis van dat gegeven mijn wensen en voorkeuren denken te kunnen voorspellen? Een sterk staaltje van seksistische vooroordelen, waarmee ze nog vaak de plank mis slaan ook.

Zelfs Google is niet in staat om mijn voorkeuren en noden te voorspellen en daar passende reclames bij te serveren. Terwijl de zoekgigant me nog beter moet kennen dan mijn eigen ouders, krijg ik toch vaak zat reclame voor ovulatie- en zwangerschapstesten, bloedsuikermeters en bruidsjurken voor mijn neus. Producten waar ik echt geen behoefte aan heb. Behalve die trouwjurk dan, maar dan heb ik toch echt eerst een partner nodig. Tenzij Google een datingservice biedt en iets weet dat ik zelf nog niet weet, zitten ze er nog goed naast.

Als de kampioen in datamining en profielbouwen het al niet weet, wat moeten andere instanties, die niet mijn dokter zijn, met mijn geslacht? Wie het weet mag het zeggen.