Afgelopen weken is er veel media aandacht geweest voor transgenders. Paul de Leeuw had vorige week in zijn programma Laat De Leeuw een compleet thema met meerder transgenders te gast. Het Sociaal Cultureel Plan Bureau heeft een onderzoeksrapport uitgebracht over transgenders. In het KRO-NCRV Programma Debat op 2 debatteerde men onder leiding van Arie Boomsma over transgenders. Tenslotte is vanavond ook nog Michiel van Erps documentaire I am a woman now, uitgezonden. Een portret van vier vrouwen die zich in Casablanca hebben laten opereren door één van de pioneers op dit gebied, dr. Burou.

Dit soort TV-programma’s zorgt er altijd voor dat ik veel reacties krijg uit mijn omgeving. Van collega’s, vrienden en familie. Soms komen daar vragen uit voort, van persoonlijke of practische aard. Soms meer begrip omdat duidelijk is geworden wat voor moeilijkheden ik allemaal tegenaan loop. Maar de reacties op de bovenstaande tv-programma’s en de nieuwsberichten over het SCP-rapport waren naar mij toe positief. Althans de reacties vanuit de cis-gemeenschap (cis is latijn voor niet-trans). De reacties die ik zag vanuit de transgender-gemeenschap waren negatief of zelfs vernietigende kritiek. Ik ga hier even de knuppel in het hoenderhok gooien en voeg mij bij de cis-gemeenschap. Ik vind de programma’s die ik heb gezien integer en bijdrage aan verbeteren van de maatschappelijke acceptatie. Al ben ik niet helemaal kritiekloos.

Allereerst Paul de Leeuw. Persoonlijk vind ik het één van de beste en meest integere tv-programma’s in zijn soort over het onderwerp die ik tot nu toe heb gezien. Ja, er werden wat flauwe grapjes gemaakt, maar het blijft Paul de Leeuw, zo is hij nu eenmaal. De kritische noot die  wil plaatsen is de focus op het fysieke, op de operaties en het woord “ombouwen”wat toch weer gevallen is, daar kom ik later nog op terug. Verder is er vooral aandacht besteed aan de problemen waar transgenders tegenaan lopen. Bijvoorbeeld een meisje wat op school haarzelf mocht zijn zolang ze maar haar jongensnaam boven haar werkjes schreef en naar de jongens-wc ging. Iemand die pas op latere leeftijd de transitie in is gegaan en daar door haar baan is verloren en zelfs geen hulp krijgt van het UWV om weer aan het werkt te komen. En natuurlijk de wachtlijsten en de gevolgen daarvan, zoals zelf clandestiene medicatie bestellen op internet in de hoop dat het goed spul is.

De nieuwsberichten rondom het SCP-rapport waren natuurlijk vrij kort door de bocht en enigzins sensationeel. Er werd vooral gefocused op de negatieve kanten: de grote hoeveelheid psychische problemen en het enorme aantal mensen met suicidale gedachten en zelfdodingen. Dat is onder transgenders 10 maal zo veel als onder de rest van de Nederlandse bevolking. Dat cijfers uit dat rapport in het nieuws uit context wordt getrokken is normaal. Iedereen die iets over statistiek heeft geleerd weet dat zomaar een percentage heel weinig zegt. De context (van een 114 pagina’s tellend document) is te groot voor een 60 seconden lang itempje op het acht uur journaal. Vanuit de transgemeenschap hoorde ik op deze nieuwsberichten het commentaar dat ‘we’ als zielig werden afgeschilderd. Mijn reactie daarop: Natuurlijk zijn ‘we’ zielig! Transgenders leven vaker onder de armoede grens, kennen een hogere werkeloosheid, zijn vaker depressief, plegen veel zelfmoord, we worden erbij genaaid worden door de zorgverzekeraars. Voor je überhaupt een psycholoog krijgt te spreken moet je een wachtlijst van anderhalf jaar zien te over leven, genoeg die dat niet lukt en ondertussen een zelfmoordpoging doen.

Dan Debat op 2. Tijdens het zien van dat programma heb ik mij aardig zitten op winden van de partij ignorantie, domheid en discriminatie die ze bij elkaar hadden weten te zoeken. Ik was boos! Tot ik wat reacties van anderen las op internet en in mijn whatsapp inbox. De afwijzing van een moeder en stiefvader van hun kind is bij het grote publiek toch best verkeerd gevallen. Ik kreeg al snel door dat die twee als de boemannen van het debat worden gezien. Zeker na de tegenwerpingen van de vader van die jongen. Heersende mening die ik doorkreeg: het is je kind, daar houd je van en respecteert hem of haar ongeacht of ze als haar of hem geboren is. Er was een ondernemer die openlijk ervoor uitkwam dat hij transgenders discrimineert. Tenslotte ook nog een psychiater die zich inliet met oerconservatieve kwakzalverij. Vanuit de transgemeenschap is dit programma volledig afgebrand. Het zou ons zelfs schaden (zoek op twitter maar eens op de hashtag #debatop2). Als ik zo kijk naar de meningen op internet en vanuit mijn omgeving ben ik het daar niet mee eens. Al die negativiteit over acceptatie heeft juist laten zien waar transgenders tegenaan lopen, welke problemen we hebben. Dat kweekt begrip, dat genereert empathie.

Er is in het debat ook aandacht besteed aan de vergoedingen rondom borstvergrotingen. zorgverzekeraars vinden borsten een secundair geslachts kenmerk en vinden dat het je eigen probleem is als ze niet voldoende groeien.  Terwijl het juist een van de kenmerken is waaraan een vrouw wordt herkend, Om het extra krom te maken: het verwijderen van de borsten bij transmannen wordt wél vergoed, want anders zijn ze niet passabel. Op internet zag ik daarover een mening die neerkwam op: “Als je er zelf niet voor wil betalen, dan moet je ook niet verwachten van anderen dat ze dat wel voor je doen.” Het is niet een kwestie van onwil, maar onvermogen voor de meesten. Ik kan ook zeggen dat ik er wel voor betaal. Ik betaal in pijn, fysieke, sociale en emotionele pijn. Dat is een hele hoge prijs kan ik je zeggen. Een deel daarvan heb ik in mijn vroegere leven al gespaard en heb ik gelukkig al kunnen inwisselen, andere delen moeten nog komen.

Wat ik wel een enorm fiasco vind is het uitnodigen van Joost à Campo. Dit is een psychiater die met een rammelend onderzoek durft te beweren dat transgenders ná behandeling met hormonen en operaties alleen maar ongelukkiger worden. Dat de behandeling grote psychische problemen veroorzaakt in plaats van oplost. Daarom is hij van mening dat transgenders helemaal geen behandeling van een genderteam moeten krijgen. Nee hij zegt ons te kunnen genezen van onze identiteit. Als je maar opgesloten wordt, genoeg antipsychotica slikt en bizarre therapieën ondergaat dan ‘genees’ je wel van je identiteit. Zeiden ze dat een jaar of 40 geleden niet ook over homo’s en is die mening nu niet enorm taboe geworden? Jammer dat deze man zijn mening mond open mocht doen. Ook al is zijn zogenaamde wetenschappelijke basis al lang en vakkundig onderuit geschoffeld door echte wetenschappers.

Wat ik in de toekomst graag zou zien is een mindere focus op het fysieke. Ik ben mijn identiteit, ik ben niet mijn lichaam. Als je over me zegt dat ik als jongen ben geboren, dan geef ik je helemaal gelijk. Als je over me zegt dat ik een vrouw wil worden, dan doet dat pijn. Ik ben het al, alleen mijn lijf loopt een beetje uit de pas. Als je zegt dat ik me laat ombouwen dan voel ik me beledigd. Ik weet dat het fysieke veel concreter is, niet zo abstract als een identiteit. Een lichaam kan je vastpakken, geslachtsdelen kan je zien. Gevoelens niet en een identiteit evenmin. Het zijn abstracte concepten die best lastig zijn om te begrijpen, dat geef ik toe.

Meer aandacht mag van mij ook gaan aan hen die ervoor kiezen om tussen de twee geslachten in te leven. Omdat ze zich geen van beide voelen of juist allebei. Gender is een spectrum met een oneindig aantal waardes en variaties. Het is niet iets binairs, het is niet óf man óf vrouw er zijn andere opties. Dit concept is nog lastiger en abstracter dan het loskoppelen van genderidentiteit en het fysieke geslacht. Zo abstract dat onze taal er zelfs in tekort schiet en er geen woorden voor heeft.

Al met al kan ik tot geen andere conclusie komen dat deze programma’s bijdragen tot een positiever beeld van transgenders, tot meer begrip en tot een bredere maatschappelijke acceptatie. Dat er vanuit de transgemeenschap zoveel wordt geklaagd hierover vind ik jammer. De media aandacht die we krijgen begint langzaam aan genuanceerder en integer te worden. Dat is niet in één keer perfect en er zullen altijd details worden vergeet of verkeerd worden weergegeven. Maar de media aandacht die er nu is, is al een enorme verbetering ten opzichte van wat commerciele  sensatiebeluste media voorheen graag brachten. We zijn er nog lang niet en er is nog een hoop voor verbetering vatbaar, maar er is zeker een stap in de juiste richting gezet.